Maymunlar ve İş Dünyası

Freek Vermeulen son yıllarda yükselişe geçen ve iş dünyası hakkında bilinmeyen gerçeklere ışık tutan bir akademisyen. Vermeulen, belki de en dikkat çekici çalışmalarından biri olan "Business Exposed" adlı kitabında tabiri caizse iş dünyasının perde arkasına farklı yorumlar getiriyor. Ve kitabına, tarzına yakışır şekilde maymunlar üzerinde yapılan bir deneyden bahsederek başlıyor.

Bildiğiniz gibi maymunlar, üzerlerinde insan hayatına ışık tutabilecek deneyler gerçekleştirilen hayvanlardan sadece biri. Vermeulen'in üzerinde durduğu deney ise maymunlar bu sefer sosyal psikoloji ve dolayısıyla iş dünyası hakkında çıkarımlar sunuyor.

Deneyde 5 maymun, bir kafes, bir muz, bir merdiven ve bir su hortumu kullanılıyor. Kafese kapatılan maymunlardan biri muza doğru ilerleyip merdivene tırmanmaya başladığı anda bilim adamları bu maymuna soğuk su tutuyorlar. O ıslanıp geri döndüğünde ise soğuk su cezası muza ulaşmaya çalışmasalar bile geri kalan 4 maymuna da uygulanıyor. Aynı süreç tüm maymunlar merdivene çıktığında tekrarlanıyor. Böylece her denek ve onun sayesinde geri kalanlar cezalandırılıyor. Sonuç olarak, hiçbir maymun bir daha muza doğru yönelmiyor.

Çalışanın ilerleyen aşamalarında kafesten bir maymun dışarı alınıyor ve olan bitenden habersiz yeni bir maymun tecrübeli dört maymunun yanına koyuluyor. Yeni gelen maymun doğal olarak muza uzanıyor. Ancak, tecrübeli olanlar topluca cezalandırılacaklarını bildiklerinden şiddet uygulayarak yeni maymunun merdiveni tırmanmasına engel oluyorlar. Böylece, yeni maymun soğuk su ile cezalandırılma hikayesini bilmese de muza ulaşmasının yanlış olduğunu öğreniyor.

İkinci bir maymun daha  kafes dışına alınıyor ve tecrübesiz bir maymun kafese yerleştiriliyor. Bir önceki paragrafta bahsedilen engelleme durumu aynı şekilde yaşanıyor. Tek bir farkla: soğuk su cezasından haberdar olmayan ilk maymun da yeni geleni muza uzandığı anda şiddet uygulayarak durduruyor. Deney bu şekilde devam ediyor.

Vermeulen kitabın geri kalanında bu deneydeki sonucu iş dünyası açısından değerlendiriyor. Firmaların davranışları, belli konulara yaklaşımları konusunda şaşırtıcı örnekler veriyor.

İlk bakışta garip gelse de iş dünyası adına hepimizin bu deneyden çıkarımlarda bulunması muhtemel. Sizin çıkarımlarınız neler, merak ediyoruz.

Kaynak: Business Exposed: The Naked Truth About What Really Goes on in the World of Business