İPUCU #10: Çaba mı, Yoksa Sonuç Mu Takdir Edilmeli?

Bu sorunun doğru cevabı bir dengeden geçse de, gerçekleştirdiğimiz çalışmalara göre firmalar ve yöneticiler çalışanlarını büyük bir ağırlıkla sonuç bazında takdir ediyor. Zira; kurumların belirlediği ve tepeden aşağıya doğru yayılan hedefler sonuçlar üzerinden oluşturuluyor. Kurumsal ödüllendirmeler de ağırlıklı olarak bu hedefler baz alınarak kurgulanıyor. 

BU YÖNTEM İNSAN DOĞASI İÇİN UYGUN MU?

İşte en önemli soru bu! Kağıt üzerinde kurguladığınız yöntemler insanın psikolojisine, biyolojik yapısına uygun mu? Bunlar insanları konfor alanlarından çıkıp yenilikler peşinden koşma yolunda gerçekten cesaretlendiriyor mu?

Bu konuda ilgi çekici bir çalışma Stanford Üniversitesi psikologlarından Carol Dweck tarafından yapıldı. Deneyde öğrenciler bir matematik sınavına alınıyor ve bir grup sınavdan alınan sonuç üzerinden, diğer grup ise gösterilen çaba üzerinden takdir ediliyor.

İlerleyen tarihlerde ise söz konusu öğrencilere zorluğu artırılmış bir sınava girmek isteyip istemedikleri soruluyor. 

Sonuçlar dikkat çekici! 

Çabaları ışığında takdir edilen öğrenciler bu meydan okumaya olumlu yaklaşırken, puan bazında ödüllendirilenler bu konuya sıcak yaklaşmıyor. Dweck'e göre bunun temel nedeni, sonuçlar bazında takdir edilenler şöhretlerini kaybetme kaygısı yaşıyor. Bu meşhur çalışma ile efsanevi psikolog,  başarıya övgü yağdırmanın insanların gelecek adımlardaki risk alma cesaretlerini negatif yönde etkilediğini ortaya koyuyor.

Bu elbette ki sadece çabanın övülmesi gerektiği anlamına gelmiyor. Esas olan çaba ve sonuç arasındaki anlamlı dengeyi oluşturmak. Diğer yandan; her sektörün, her firmanın ve hatta her departmanın farklı bir doğası ve amacı olduğunu unutmamak gerekiyor. Sonuç ve çaba bazında ödüllendirme dengesinin bu gerçekler ışığında gerçekleştirilmesi gerekiyor. 

Azor Brand & People Solutions

Kaynak: Eagleman, Brandt; Yaratıcı Tür; Domingo, 2019.